Historie: Een ei in het nest laten
Stel je voor: je bent schilder en je leeft pakweg zo ergens tussen 1550 en 1590. De Middeleeuwen liggen achter je en je leeft middenin de 16de-eeuw. Dan krijg je opdrachten van lokale kerken en kloosters voor altaarstukken en je maakt portretten van adellijken en rijke burgers. Deze 16de-eeuw wordt vaak wat vergeten omdat het meestal over die Middeleeuwen gaat of over de 17de-eeuw (de Gouden eeuw). Hartstikke jammer want in die tijd leefde bijvoorbeeld Pieter Brueghel. Net als Rafaël trouwens, en Michelangelo. En dat deze Pieter Brueghel dan bedenkt: ik ga het eens heel anders doen. Het maakt hem een eigengereid schilder en zorgt ervoor dat je tot op de dag van vandaag naar zo’n fascinerend schilderij als deze kunt kijken.
Pieter Brueghel de Oude was een slimme ondernemer die in zijn atelier schilderijen ging maken met totaal andere taferelen. Met ‘gewone’ mensen. En er was veel vraag naar. Zo veel dat hij zijn schilderijen ging ‘kopiëren’.
Hij maakte deze schilderijen dus een aantal keren en verkocht ze. Later kwamen zijn zoon (Pieter Brueghel de Jonge) en nog wat familieleden in de zaak en hielpen mee om de schilderijen te maken; zo werden er heel wat schilderijen verkochten.
Dit olieschilderij uit 1559 heet nu Nederlandse spreekwoorden, maar de originele titel van dit werk was “De dwaasheid van de wereld”. Het schilderij toont zo’n 125 (!) Nederlandstalige spreekwoorden en gezegden die voor die tijd gangbaar waren. Sommige worden nog altijd gebruikt.
Een ei in het nest laten
Brueghels schilderijen vertonen vaak thema’s als absurditeit en dwaasheid van de mens. Hij wilde dus veel meer laten zien dan alleen een verzameling spreekwoorden. Het spreekwoord ‘een ei in het nest laten’ betekent zoveel als ‘iets op voorraad hebben/houden’.
En ik verbeeld me dan zo dat Brueghel gedacht heeft ”ah hier kan ook nog wel een spreekwoord”. Verscholen onder dat afdakje. Niet ver van de man die op de wereld schijt. En de man die tegen de maan pist.
Tegenwoordig liggen onze eieren in de koelkast en kopen we ze in kartonnen doosjes. Of, mocht je die ruimte hebben, je loopt je tuin in en haalt ze uit het kippenhok. Niks voorraad. Altijd en overal ligt het eten voor het oprapen. Maar, ook wij houden nog steeds van het aanleggen van een voorraadje. Je kunt niet weten.
Met gemak kijk je een heel tijd naar dit schilderij en telkens zie je weer iets anders. Mocht je een keer in Berlijn zijn, daar hangt deze Brueghel in het Staatliche Museen zu Berlin. Neem er dan even goed de tijd voor, het is de moeite waard! Zittend achter je bureau of op de bank kan je het schilderij ook uitpluizen. Op wikipedia is iemand zo ijverig geweest om alle spreekwoorden onder elkaar te zetten. En dan zie je ook dat sommige tafereeltjes verschillende spreekwoorden of gezegden uitbeelden.
Bronnen
https://nl.wikipedia.org/wiki/Nederlandse_Spreekwoorden
https://www.smb.museum/home.html